Polski Związek Motorowy

W naturze człowieka leży współzawodnictwo. Zrozumiałe więc, że pierwsi konstruktorzy i posiadacze samochodów chcieli wypróbować prędkość i wytrzymałość swych wspaniałych maszyn. W roku 1897 taka przemożna chęć ogarnęła też naszego pioniera automobilizmu, Stanisława Grodzkiego. Postanowił więc wziąć udział w wyścigu Paryż - Dieppe.

W tym czasie Stanisław Grodzki dysponował już najnowszym modelem Peugeota z 3,5-konnym silnikiem na licencji Daimlera. Wraz z mechanikiem Emilem Kraentlerem i redaktorem Zygmuntem Józefem Nazimskim z "Cyklisty" wyruszył 10 lipca 1897 roku w daleką i w ówczesnych latach niełatwą wyprawę do Francji. Prawie 2000 kilometrów przejechali w ciągu 17 dni, z czego 5 dni trwało oczekiwanie w Berlinie na części zamienne. Nie zdążyli więc na start wyścigu, lecz Automobile-Club de France uczcił wyczyn Polaka, prawdziwego pioniera sportu motorowego w naszym kraju, wręczając mu specjalny brązowy medal.

Motocykliści wystartowali pierwsi

Zachowanie relacje prasowe z początku wieku świadczą, iż w roku 1903 było w Warszawie około trzydziestu motocykli i kilku ich właścicieli wstąpiło do Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów. To właśnie WTC już na rok przed powstaniem FICM " międzynarodowej federacji skupiającej kluby motocyklowe, zorganizowało pierwszy motocyklowy wyścig torowy. Zapoczątkował on sport motorowy w Polsce.

Wyścig odbył się w czerwcu 1903 roku na własnym torze WTC, na warszawskich Dynasach przy ulicy Oboźnej. Swymi wymiarami (długość okrążenia 383 metry) i ziemną (do roku 1921) nawierzchnią, obiekt ten bardziej przypominał późniejsze toru żużlowe, niż te, na których w początku naszego stulecia odbywały się zawody w USA i w Kanadzie! Różnił się od dzisiejszych torów nachylonymi łukami, skutkiem czego motocykliści używali techniki jazdy zbliżonej do szosowej.

Na dystansie 25 wiorst najlepszy okazał się znany mistrz kolarski, a zarazem jeden z pierwszych polskich motocyklistów, Julian Osiński, który zwyciężył przed swym klubowym kolegą Emilem Szyllerem.

Wyścigi motocyklowe na Dynasach szybko zdobyły serca warszawskich widzów i często organizowano je w późniejszych latach. Idolem sportowej widowni stał się w owych czasach znakomity zawodnik Henryk Choiński.

Drugim ważnym wydarzeniem, podjętym z inicjatywy redakcji "Sportu" (Taki tytuł przybrał w roku 1898 "Cyklista"), a przede wszystkim Wacława Orłowskiego oraz WTC, był wyścig szosowy na dystansie 96 wiorst (1 wiorsta = 1066,8 metrów), przeprowadzony 2 sierpnia 1903 roku na drogach fortecznych w okolicy Zegrza. Jego zwycięzcą został znów Julian Osiński.

Rok później odbył się wyścig na trzykrotnie dłuższej trasie Miłosna " Lublin " Miłosna (275 wiorst). Pierwsze miejsce zajął w nim Kazimierz Dawidowicz, mechanik z firmy "Ormonde", jadący na motocyklu tej marki. W roku 1905 zorganizowano już pierwszy wyścig o mistrzostwo Królestwa Polskiego. Jego triumfatorem był Antoni Borawski.

Powstaje Galicyjski Klub Automobilowy...

Również i automobiliści pomyśleli o zrzeszeniu się. Pierwszeństwo należy się automobilistom z ówczesnej Galicji. Utworzyli oni Galicyjski Klub Automobilowy działający na terenie Lwowa i Krakowa, którego statut został zatwierdzony przez CK Namiestnika we Lwowie, z datą 1 lutego 1908 roku. Prezesem GKA wybrano Dominika hr. Potockiego.

Jeszcze w tym samym roku GKA podjął działalność turystyczną, organizując wycieczkę na trasie ze Lwowa do Krakowa przez Przemyśl, Krosno, Nowy Sącz, Smokowiec, Zakopane i Myślenice.

...a w Kongresówce - TAKP

Karol hr Raczyński - współzałożyciel TAK - fot. „Auto”, 1938.

Pożegnanie za rogatką wolską Stanisława Grodzkiego rozpoczynającego sportową jazdę z Warszawy do Paryża w 1987 r. - fot. „Automobilizmw Warszawie do roku 1939”.

W Kongresówce myśl utworzenia polskiego stowarzyszenia automobilowego padła w roku 1908. Opracowano projekt statutu, jednak uzyskanie zgody władz carskich nie było prostą sprawą. W efekcie statut Towarzystwa Automobilowego Królestwa Polskiego został zatwierdzony dopiero 10 maja 1909 roku.

„Warszawa, dnia 7 grudnia 1909 r. W gmachu hotelu Bristol w Warszawie odbyło się pierwsze zebranie organizacyjne Towarzystwa Automobilistów Królestwa Polskiego..." " tak rozpoczynał się protokół z tego zebrania, w którego dalszej części czytamy: "... Obecni... uznając Towarzystwo za ukonstytuowane dokonali wyborów Zarządu w osobach: 1) p. Antoniego Borzewskiego, 2) p. Adriana Chełmickiego, 3) ks. Władysława Druckiego-Lubeckiego, 4) p. Kazimierza Olszowskiego, 5) hr. Karola Raczyńskiego, 6) p. Piotra Strzeszewskiego, 7) hr. Augusta Zamoyskiego...”.

Prezesem klubu wybrano Władysława ks. Druckiego-Lubeckiego, a funkcję sekretarza generalnego powierzono Stanisławowi Grodzkiemu.

I tak zaczęły się dzieje automobilklubów, klubów motocyklowych i w konsekwencji Polskiego Związku Motorowego.

Władysław PIETRZAK